Onrustige uitgaansweekenden, jaarwisselingen die uitdraaien op rellen, drillrappers die elkaar uitdagen door ophitsende filmpjes online te zetten: het zijn voorbeelden van (dreigende) openbare ordeverstoringen waar je als gemeente mee te maken kunt krijgen. Een goede informatiepositie is nodig om hier adequaat tegen op te kunnen treden. Veel gemeenten doen daarbij onderzoek in publiek toegankelijke bronnen, maar beseffen vaak onvoldoende dat ze daarbij gebonden zijn aan privacywetgeving.
In opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken heeft Hooghiemstra & Partners samen met onderzoeksbureau Pro Facto een handreiking opgesteld waarin de mogelijkheden en begrenzingen van online onderzoek in publiek toegankelijke bronnen bij het handhaven van de openbare orde worden uitgelegd. Op 26 oktober jl. is de handreiking met bijbehorende documentatie aangeboden aan de Tweede Kamer.
Gemeenten (specifiek: burgemeesters) hebben de taak om de openbare orde te handhaven, maar staan bij de uitoefening van die taak steeds vaker gesteld voor een lastige opgave. De verwevenheid tussen de digitale en fysieke wereld wordt steeds groter. Dreigende onrust kan zich aankondigen in de digitale wereld en leiden tot onrust in de fysieke wereld. Voor gemeenten ontbreken duidelijke kaders over hoe in dat soort gevallen online onderzoek kan worden gedaan in publiek toegankelijke bronnen.
De handreiking bevat een stappenplan waarmee gemeenten kunnen beoordelen of zij online onderzoek mogen doen om bepaalde openbare orde bevoegdheden in te kunnen zetten of om een algemeen beeld te kunnen vormen van een (dreigende) openbare orde verstoring. Is het online onderzoek toegestaan, dan kunnen gemeenten in de handreiking zien op welke wijze en onder welke omstandigheden dat online onderzoek mogelijk is, ook wanneer dit betekent dat daarbij persoonsgegevens worden verwerkt. De mogelijkheden tot het uitvoeren van online onderzoek zijn niet onbegrensd, daarom wordt in de handreiking ook duidelijk aangegeven wat de buitengrenzen zijn en in welke vormen en onder welke omstandigheden online onderzoek in publiek toegankelijke bronnen voor het bewaren of herstellen van de openbare orde niet mogelijk is.
De handreiking is hier te downloaden. Op die plek vind je ook een uitgebreide juridische toelichting op de handreiking en een Q&A-document waarin vooraf gestelde specifieke vragen van gemeenten worden beantwoord.
Foto: Brett Jordan via Unsplash